نصب و اجرای سیستم های اعلام حریق
نصب سیستم اعلام حریق و اجرای سیستم اعلام حریق، در بیشتر ساختمان‌ها، انبارها، کارخانه‌ها، هتل‌ها و … انجام می‌شود تا اگر آتش‌‌سوزی در این اماکن رخ داد بلافاصله توسط این سیستم هشدار داده شود.
سیستم اعلان حریق، که به عنوان زیر مجموعه‌ای از سیستم‌های حفاظتی و امنیتی به حساب می‌آید توسط افراد متخصصی، نصب و اجرا می‌شود.
چه ساختمان هایی نیاز به نصب سیستم اعلام حریق دارند؟
برای اطمینان خاطر از وجود امنیت، لازم است همه ساختمان‌های مسکونی، تجاری، ویلایی و… با هر میزان مساحتی که دارند یک سیستم اعلام حریق در داخل خود داشته باشند. ولی این استاندارد در همه ساختمان‌ها رعایت نمی‌شود. در ادامه مطلب، به توضیح ساختمان‌هایی می‌پردازیم که وجود سیستم اعلام حریق برای آن‌ها ضروری است.
- مدارس، از دوره پیش دبستانی تا مقطع متوسطه، با نوع تصرف آموزشی و با علامت اختصاری «آ».
- سینما، مساجد، کتابخانه و نمایشگاه، با نوع تصرف تجمعی و با علامت اختصاری «ت»
- ساختمان‌های اداری مانند بانک، پست، ایستگاه نیروی انتظامی و آتش‌نشانی با نوع تصرف حرفه‌ای– اداری و با علامت اختصاری «ح»
- محیط‌هایی که با مواد شیمیایی در ارتباط هستند، با نوع تصرف مخاطره‌آمیز و با علامت اختصاری «خ»
- ساختمان‌های بهداشت و درمان و آسایشگاه‌ها، با نوع تصرف درمانی– مراقبتی و با علامت اختصاری «د»
- محیط‌های صنعتی که مخاطره‌آمیز نیستند، با نوع تصرف صنعتی و با علامت اختصاری «ص»
- ساختمان‌های تجاری، بازار و داروخانه‌ها، با نوع تصرف کسبی– تجاری و با علامت اختصاری «ک»
- مسافرخانه، هتل و آپارتمان، با نوع تصرف مسکونی- اقامتی و با علامت اختصاری «م»
انبار، پارکینگ و سیلو، با نوع تصرف انبارداری که علامت اختصاری ندارند.
نصب سیستم های اعلام حریق
نصب سیستم اعلام حریق، باید توسط افراد ماهر و متخصصی انجام شود. این سیستم، شامل تجهیزات سنسورها، آژیر فلاشر، کنترل پنل، بیم دتکتور دودی و گازی، شستی و ماژول است. زمانی که نصب سیستم اعلام حریق و اجرای سیستم اعلام حریق اگر در ساختمان، دود یا گازی منتشر شود، توسط دتکتور تشخیص داده خواهد شد و سپس به وسیله نرم‌افزار موجود در سیستم، یک هشدار به صورت صوتی داده می‌شود و با سازمان آتش‌نشانی و مالک ساختمان تماس برقرار می‌شود و بدین وسیله آن‌ها از وقوع حریق آگاه خواهند شد.
سیم‌کشی سیستم اعلام حریق، براساس نقشه‌ای مشخص انجام می‌شود. اگر این کار، به درستی انجام نشود خطرات جبران‌ناپذیری را به وجود می‌آورد. برای اینکه نصب و اجرای سیستم اعلام حریق به طور صحیح، پیش رود باید آیین‌نامه مقررات ملی روی این سیستم اجرا گردد. علاوه بر این آیین‌نامه، رعایت یکی از دو استاندارد NFPA و BS، در نصب و اجرای سیستم اعلام حریق ضروری است.
نکات لازم در نصب سیستم اعلام حریق جهت حفظ ایمنی بیشتر
- برای نصب سیستم اعلام حریق در یک ساختمان، باید کلیه کارهای ساختمانی آن به اتمام رسیده باشد و هیچ گونه گرد و غباری در آن وجود نداشته باشد.
- برق 220 ولت دستگاه باید قطع باشد.
- زمانی که می‌خواهید سیم‌های دستگاه را وصل کنید برای اینکه به دستگاه آسیبی وارد نشود باتری‌ها را از آن خارج کنید.
- کابلی که برای سیگنال روکار استفاده می‌شود باید این توانایی را داشته باشد که بتواند 30 دقیقه حریق را تحمل کند.
- زمانی که سیم‌کشی تمام شد برای اطمینان از کامل بودن سیم‌کشی، آن را به وسیله یک اهم‌متر بررسی کنید و سپس سایر تجهیزات سیستم، مانند دتکتورها، شاسی‌ها و آژیرها را نصب کنید.
- پایه دتکتورها باید توسط پیچ و رولپلاک به سقف محکم شود و سیم‌کشی دتکتور را براساس نقشه آن، به پایه دتکتور وصل کنید. هد دتکتور نیز، بسته به نوع آن روی پایه سوار می‌شود.
- در نصب تجهیزات سیستم اعلام حریق، استاندارد BS 5839، حتماً رعایت شود.
- کابل‌کشی سیستم اعلام حریق، بر طبق استاندارد BS 6207 انجام می‌شود.
- کابل‌هایی که برای مدار آژیرها و دتکتور استفاده می‌شود به صورت افشان دو رشته است و ساختمان‌های مجهز به ریموت LED، از کابل‌های سه رشته با سطح مقطع 5/1 با 5/2 میلی‌متر مربع استفاده می‌کنند.
- اگر مقدار کابل استفاده شده در هر زون از 1000متر بیشتر نباشد نوع کابل استفاده شده می‌تواند در مقطع 5/1 میلی‌متری باشد.
- اگر کابل در محلی باشد که حیوانات آن را دندان بگیرند یا اینکه در معرض ساییدگی یا ضربه خوردن باشد، باید کابل را به صورت مکانیکی محافظت کرد. برای این کار، کابل را در داخل دیوار، در فاصله حداقل 12 میلی‌متری گچ، جاسازی کنید.
- نوع کابل بسته به منطقه‌ای که از آن استفاده می‌شود متفاوت است. مثلاً در مناطقی که نویز در آن زیاد است باید از کابل‌های شیلددار استفاده شود در غیر این صورت کابل‌های معمولی جوابگو است.
استانداردهای مربوط به نصب و اجرای سیستم اعلام حریق
شستی، یکی از تجهیزات مهم برای اجرای سیستم اعلام حریق است که در زمان نصب، این امکان وجود دارد که به صورت دستی فعال شود؛ در نتیجه اگر در داخل ساختمان، فردی از آتش سوزی مطلع شود با فشردن سریع سیستم هشدار، می‌تواند آژیر فلاشر را فعال کند. اگر سیستم اعلام حریق فعال شود، حریق را به صورت آبی یا گازی، مهار می‌کند. از این رو برای نصب شستی باید نکات زیر رعایت شود:
- شستی در جایی نصب شود که در معرض دید باشد و دیده شود.
- در زمان نصب، شستی در فاصله 140 سانتی‌متری از کف قرار گیرد. اما بنا بر شرایط ساختمان، این فاصله به 20 سانتی‌متر بالاتر و پایین‌تر قابل تغییر است.
- محلی که شستی اعلام حریق، نصب می‌شود باید به پله و راهرو نزدیک باشد.
- حداکثر فاصله‌ای که برای رسیدن به شستی، لازم است رعایت شود 45 متر است.
- در زیرزمین و ورودی راه پله ساختمان، نصب شستی لازم است.
استانداردهای مربوط به نصب و اجرای دتکتور در سیستم اعلام حریق
دتکتورسیستم اعلام حریق، کار دستگاه ورودی را در این سیستم برعهده دارد و در دو مدل دودی و حرارتی تولید می‌شوند و نصب هر کدام متفاوت است. اگر در داخل ساختمان، نشانه‌هایی از دود باشد یا اینکه حرارت ساختمان از یک مقدار معین بیشتر شود، دتکتور به کنترل پنل، سیگنال می‌فرستد تا سیستم اعلام حریق فعال شود. در ادامه مطلب به بررسی استانداردهای لازم جهت نصب مدل‌های دتکتور می‌پردازیم.
استانداردهای نصب دتکتور دودی
- شعاع دتکتور دودی، برای سقف‌های صاف به متراژ 5/7 متر
- حداکثر ارتفاع نصب دتکتور، 5/10 متر
- نصب بیم دتکتور در سقف‌های بیشتر از 5/10 متر
- حداکثر فاصله دو دتکتور از هم، 6/10 متر
- حداقل فاصله دتکتور از دیوار، 50 سانتی‌متر
- حداقل فاصله دتکتور از دریچه هوا، 1 متر
- حداقل فاصله نصب دتکتور از اسپرینکلر، 60 سانتی‌متر
- حداکثر فاصله نصب دتکتور تا آسانسور، 5/1 متر
- در راهروهای با متراژ2 متر و یا باریک‌تر،امکان افزایش فاصله نصب دتکتور تا 15 متر
استانداردهای نصب دتکتور حرارتی
- شعاع دتکتور حرارتی، برای سقف‌های صاف، به متراژ 3/5 متر
- ارتفاع لازم برای نصب دتکتور حرارتی، 5/7 تا 9 متر
- حداکثر ارتفاع نصب دتکتور، 7 متر
- حداکثر فاصله دو دتکتور از هم، 7 متر
- حداقل فاصله دتکتور از دیوار، 50 سانتی‌متر
- امکان افزایش نصب دتکتور حرارتی در پارکینگ و اتاق دیزل
- در راهروهای با متراژ2 متر و یا باریک‌تر،امکان افزایش فاصله نصب دتکتور تا 6/10 متر
کارایی کنترل پنل در سیستم اعلام حریق
کنترل پنل، به عنوان یک واسط عمل می‌کند که سیگنال‌ها را از دستگاه ورودی (دتکتور) می‌گیرد، آن‌ها را پردازش می‌کند و سپس به دستگاه خروجی (آژیر فلاشر)ارسال می‌کند. کنترل پنل، در مدل‌های متعارف، آدرس‌پذیر یا وایرلس وجود دارد. در مدل آدرس پذیر، زمانی که سیستم اعلام حریق فعال شود محل دقیق آتش سوزی مشخص است، مانند ساختمان‌هایی که تعداد طبقات آن از 5 طبقه بیشتر است. ولی در مدل متعارف این گونه نیست. برای مثال، ساختمان‌هایی که بیشتر از 24 واحد دارند در نوع متعارف هستند. در نصب کنترل پنل نیز رعایت نکات زیر لازم است:
- مکان نصب کنترل پنل، محلی باشد که حریق در آن محل کمتر رخ می‌دهد. نصب کنترل پنل در درب ورودی طبقه همکف، محل مناسبی است و باید از زمین 150 سانتی‌متر فاصله داشته باشد.
- در محل نصب کنترل پنل سیستم، حضور نگهبان ساختمان، ضروری است.
- جایی که کنترل پنل نصب می‌شود نباید کم نور باشد و مجهز به برق اضطراری باشد.
بازدید از سیستم اعلان حریق
زمانی که سیستم اعلان حریق نصب شد، باید در فواصل زمانی مشخص، این سیستم مورد بررسی قرار گیرد. در ادامه مطلب، به اختصار به بیان زمان بازدید از سیستم می‌پردازیم:
در کنترل روزانه، باید بررسی شود غیر از چراغ سبز MAINS ON، هیچ چراغی روشن نباشد. در بازدید هفتگی، کلیه سنسورها و شستی‌ها، کنترل شوند. در بازدید فصلی، باتری و کلیه اتصالات مربوط به آن، کنترل شود. در بازدید سالیانه، علاوه بر کارهایی که در بازدید هفتگی و فصلی گفته شد باید دتکتورها، شستی‌ها، آژیرها و کلیه تجهیزات سیستم، مورد کنترل قرار گیرد. هر دو الی سه سال یک بار، دتکتور دودی را تمیز کنید تا دستگاه بتواند بدون هیچ مشکلی به فعالیت خود ادامه دهد. هر پنج سال یک بار نیز، باتری‌های خشک دستگاه باید عوض شود.
سخن آخر
برای حفظ امنیت، وجود سیستم اعلام حریق در هر ساختمانی به خصوص اداره‌ها و سازمان‌های بزرگ بسیار لازم است. کسانی که اقدام به نصب و اجرای سیستم اعلام حریق می‌کنند، افرادی متخصص و ماهر در این زمینه هستند که آموزش‌های لازم را فرا گرفته‌اند؛ در نتیجه اگر قصد دارید سیستم اعلام حریق را در ساختمانی نصب کنید، حتماً این کار را به افراد خبره بسپارید که بعداً درگیر خسارت‌های ناشی از نصب غیر استاندارد این سیستم نشوید.
